Dành cho giáo viên

Cuốn sách này được viết ra dựa trên những bài giảng của Bác sĩ Maria Montessori tại Ahmedabad, trong Khóa Đào tạo đầu tiên trong thời gian bà bị giữ lại ở Ấn Độ cho đến cuối Chiến tranh Thế giới lần thứ hai. Ở đây bà đã tiết lộ những năng lực tinh thần độc đáo của đứa trẻ, những năng lực đã giúp đứa trẻ kiến tạo và thiết lập một cách vững chắc tất cả những đặc điểm của nhân cách con người chỉ trong một vài năm, không cần đến người thầy nào, không cần đến bất cứ sự hỗ trợ thông thường về mặt giáo dục nào, mà thực tế hầu như đều bị bỏ rơi hoặc thường bị cản trở. Những thành tựu đạt được của một cá thể, yếu ớt về mặt thể chất, dù được sinh ra với những tiềm năng to lớn, nhưng thực tế chưa đạt được bất cứ yếu tố nào trong đời sống tinh thần, một thực thể có thể được gọi là con số không, nhưng chỉ sau sáu năm đã vượt qua tất cả mọi sinh vật khác. Đây thật sự là một trong những điều bí ẩn to lớn nhất của sự sống.

Trong cuốn sách này, Bác sĩ Montessori không chỉ làm sáng tỏ những hiểu biết sâu sắc của bà, dựa vào sự quan sát thấu đáo và những nhận định xác đáng về những hiện tượng của giai đoạn sớm nhất nhưng mang tính quyết định nhất của cuộc đời này, mà còn chỉ ra trách nhiệm của người lớn đối với thời kỳ này. Thật sự, bà đã đem đến một ý nghĩa thực tiễn đối với sự cần thiết của khái niệm mà ngày nay được toàn thể nhân loại chấp nhận, đó là “giáo dục từ khi sinh ra đời”. Điều này chỉ có thể được thực hiện khi giáo dục trở thành một “sự trợ giúp cho cuộc sống” và khi giáo dục vượt qua được những giới hạn hạn hẹp của việc giảng dạy và truyền tải trực tiếp những kiến thức hay những lý tưởng từ người này sang người khác.

Một trong những nguyên tắc được biết đến nhiều nhất của Phương pháp Montessori là “sự chuẩn bị môi trường”; vào giai đoạn cuộc đời rất lâu trước khi trẻ đủ tuổi đi học, nguyên tắc này sẽ cung cấp một chìa khóa để hiện thực hóa việc giáo dục từ khi sinh ra đời, để đạt được sự nuôi dưỡng thực sự một con người ngay từ chính giai đoạn khởi đầu cuộc sống. Đây là một lời khẩn cầu dựa trên những nền tảng khoa học, nhưng cũng là lời khẩn cầu từ một người đã chứng kiến và đã trợ giúp những tiết lộ của bản chất đứa trẻ trên toàn thế giới, những tiết lộ của những giá trị cao quý về trí tuệ và tinh thần, điều đã tạo ra một sự tương phản đáng kinh ngạc với bức tranh hiện thực của nhân loại, mà ở đó, con người bị bỏ rơi trong giai đoạn kiến tạo, sẽ lớn lên trở thành như một mối đe dọa to lớn nhất cho sự tồn tại của chính mình.

Một cuốn sách không chỉ mang đến sự hiểu biết về đứa trẻ, về tầm quan trọng của giáo dục trong những năm đầu đời mà còn giúp người đọc hiểu về nhân loại, về xã hội loài người từ một góc nhìn đầy nhân văn trong mối tổng hòa của tự nhiên, của vũ trụ.
Nhưng nếu được phép mang một thông điệp duy nhất từ cuốn sách đến với những người làm cha mẹ, và tất cả những người có chung tình yêu với đứa trẻ, thì đó chỉ có thể là: chúng ta hãy cùng nhau tận hưởng tình yêu của chúng ta với đứa trẻ bằng một tình yêu thông thái, để cuộc sống của chúng ta và vạn vật trên thế giới ngày một tươi đẹp và hòa hợp hơn.

Cẩm nang giáo dục mầm non theo cách tiếp cận Reggio gợi ý cách thức khuyến khích trẻ thể hiện sự sáng tạo bằng việc cung cấp cho trẻ các tài nguyên mở, cơ hội trải nghiệm phong phú, không gian, thời gian… và không quên thiết lập ranh giới để quản lý việc trẻ “tự do mạo hiểm”

Reggio Emilia là phương pháp tiếp cận được khởi xướng ở thành phố nhỏ cùng tên tại nước Ý từ những năm 60 của thế kỉ XX. Nó đã trở nên nổi tiếng toàn cầu khi Diana – trường mầm non vận hành theo cách tiếp cận này – được tạp chí Newsweek của Mỹ vinh danh là một trong mười ngôi trường tốt nhất thế giới vào năm 1991.

Cuốn sách cung cấp từ bối cảnh lịch sử ra đời của cách tiếp cận Reggio đến tam giác tương tác đa chiều giữa giáo viên – phụ huynh – trẻ em với cộng đồng để hỗ trợ việc học hỏi và phát triển của trẻ. Ngoài ra nó còn cho thấy sự sáng tạo là khả năng thiên bẩm của đứa trẻ và trẻ có “hàng trăm ngôn ngữ khác nhau” (Loris Malaguzzi) để biểu đạt nó. Cuốn sách gợi ý cách thức khuyến khích trẻ thể hiện sự sáng tạo bằng việc cung cấp cho trẻ các tài nguyên mở, cơ hội trải nghiệm phong phú, không gian, thời gian… và không quên thiết lập ranh giới để quản lý việc trẻ “tự do mạo hiểm”.

Cuốn sách này sẽ trình bày cách các nhà giáo dục tại Reggio Emilia (một thành phố tại Italy, nơi khởi nguyên của cách tiếp cận Reggio) làm việc với trẻ nhỏ, đồng thời xem xét mối liên hệ giữa cách tiếp cận Reggio và các nguyên tắc cũng như những cam kết của Khung EYFS sửa đổi. Cuốn sách cung cấp những ví dụ thực tế liên quan đến trẻ em ở các độ tuổi khác nhau trong nhiều bối cảnh khác nhau, giúp người đọc thấy được mối liên hệ giữa lý thuyết và thực tiễn.

Chương 1 sẽ giới thiệu cơ bản về cách tiếp cận Reggio, bàn về lịch sử, những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của phương pháp này cũng như cách tổ chức nhà trẻ và trường mầm non.

Chương 2 tập trung vào các mối quan hệ – giữa người lớn và trẻ em, giữa những nhà thực hành giáo dục sớm và cha mẹ, cũng như giữa môi trường mầm non với cộng đồng địa phương.

Trong Chương 3, chúng ta xem xét chi tiết hơn về tính sáng tạo – môi trường và nguồn lực hỗ trợ tính sáng tạo, những cách để trẻ nhỏ thể hiện tính sáng tạo của mình và tầm quan trọng của việc quản lý “tự do mạo hiểm”.

Vai trò của môi trường được khám phá trong Chương 4 – cách sử dụng tầm nhìn, tính linh hoạt, ánh sáng và bóng tối, sự phản chiếu và không gian đa giác quan để nâng cao khả năng học tập và phát triển của trẻ nhỏ.

Quản lý thời gian là trọng tâm của Chương 5 – tận dụng tối đa các cơ hội để trẻ khám phá và điều tra, giao tiếp, suy nghĩ và phản ánh, ăn uống, ngủ nghỉ, hoạt động ngoài trời và tham gia các dự án dài hạn.

Chương 6 thảo luận về việc học tập và giảng dạy – phát triển ý tưởng và giả thuyết của trẻ, lập kế hoạch cho các dự án mở, học tập cá nhân và theo nhóm, việc ghi chép, chia sẻ việc học với phụ huynh và tôn vinh việc học.

Cuối cùng, Chương 7 xem xét tầm quan trọng của thực hành suy nghiệm – làm việc theo nhóm, chia sẻ kỹ năng và chuyên môn, đề cao, coi trọng ý kiến của người khác, thực hiện những nghiên cứu hành động và chịu trách nhiệm cho sự phát triển nghề nghiệp của chính mình.