Dành cho giáo viên

– Mỗi người thầy nên nhận thức rõ phẩm giá nghề nghiệp của mình; rằng anh ta là một nô bộc xã hội được giao riêng nhiệm vụ duy trì trật tự xã hội thích hợp và đảm bảo sự phát triển xã hội đúng đắn.

– Theo cách này, người thầy mãi mãi là nhà tiên tri của Thượng đế đích thực và là người trợ giáo trong vương quốc đích thực của Thượng đế.

Gần một trăm năm đã trôi qua, Kinh nghiệm và giáo dục của John Dewey vẫn tiếp tục có sức sống. Con đường của ông cũ mà không cổ hủ bởi nó như tấm gương để ngày hôm nay chúng ta soi vào thấy hiện ra diện mạo đích thực của chính mình.

Con đường của Kinh nghiệm và giáo dục bắt đầu bằng:

“Con người ưa suy nghĩ theo những điều đối lập cực đoan. Con người có thói quen phát biểu niềm tin theo lối Hoặc này – Hoặc kia, giữa những lựa chọn đó con người không thừa nhận bất kỳ khả năng trung gian nào. Khi bị buộc phải thừa nhận rằng không thể làm theo những thái cực đó, con người vẫn sẵn sàng cho rằng chúng là chấp nhận được trên lý thuyết, song hoàn cảnh buộc chúng ta phải thỏa hiệp khi gặp phải những vấn đề thực tiễn.

“Tôi hi vọng và tin rằng, tôi không ủng hộ bất kỳ mục đích hoặc phương pháp nào chỉ bởi vì có thể gắn cho nó cái tên “tiến bộ”. Vấn đề căn bản nằm ở bản chất của giáo dục mà không có những tính từ bổ nghĩa đứng ở trước. Điều chúng ta mong muốn và đòi hỏi là giáo dục phải được hiểu theo nghĩa thuần khiết và giản dị, và chúng ta nhất định sẽ tạo ra sự tiến bộ chắc chắn và nhanh chóng hơn nếu như dành toàn bộ nỗ lực vào việc tìm ra chỉ một điều này: giáo dục là gì và những điều kiện nào cần phải được thỏa mãn để giáo dục có thể trở thành một thực tế chứ không phải một cái tên gọi hoặc một khẩu hiệu.”

Ở Việt Nam, từ đầu những năm 1940, John Dewey đã được giới thiệu qua một bài báo của Vũ Đình Hòe trên tạp chí Thanh Nghị do ông làm chủ bút (Vũ Đình Hòe là bộ trưởng giáo dục đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa). Gần 70 năm sau, John Dewey được dịch sang tiếng Việt, đầu tiên là cuốn sách được coi là quan trọng nhất của ông: “Dân chủ và Giáo dục”, và lần này là bản dịch độc giả đang cầm trên tay, “Kinh nghiệm và Giáo dục”.

Chúng tôi hi vọng, qua bản dịch này, bài học được rút ra từ Kinh nghiệm và giáo dục của John Dewey có thể được lắng
nghe bởi tất cả các nhóm quan điểm cải cách khác nhau trong sự nghiệp xây dựng giáo dục Việt Nam tại thời điểm khó khăn chưa từng thấy như hiện nay:

Làm ra một điều tích cực là chống tiêu cực mạnh mẽ nhất.

Trong cuốn sách Cách biệt toàn cầu về thành quả giáo dục, nhà giáo dục Tony Wagner đã chỉ ra những yếu điểm của giáo dục Hoa Kỳ và những phương pháp khắc phục, nhằm giúp nước Mỹ giữ vững vị thế lãnh đạo về kinh tế và tri thức trên toàn thế giới. Cuốn sách mổ xẻ các trường công của Mỹ này thực ra không chỉ hữu ích cho nền giáo dục Mỹ, mà còn là một tài liệu tham chiếu vô cùng cần thiết cho các nhà giáo dục, nhà cải cách giáo dục ở bất kỳ quốc gia nào.

Dù với nỗ lực cao nhất của các nhà giáo dục, nền giáo dục Mỹ vẫn phải đối mặt với sự lỗi thời. Thay vì dạy học sinh trở thành những người có tư duy phản biện và những công dân có khả năng giải quyết vấn đề, theo Tony  Wagner, chúng ta đang yêu cầu các em ghi nhớ dữ liệu qua việc tăng cường số lượng các bài kiểm tra. Vấn đề này không chỉ giới hạn ở các trường cho đối tượng thu nhập thấp, thậm chí các trường tốp ở Mỹ cũng không dạy hoặc kiểm tra các kỹ năng cần thiết nhất trong nền kinh tế tri thức toàn cầu. Trong suốt hơn 50 năm, trường học hầu như không có gì thay đổi, trong khi thế giới thay đổi một cách ngoạn mục. Học sinh vẫn học thuộc nội dung bài học và học để dự thi những bài thi được chuẩn hóa, nhưng họ không bao giờ được học cách suy nghĩ, cách giải quyết vấn đề hoặc học cách sáng tạo.

Chính cách giáo dục đó đã dẫn tới hệ quả là các thanh thiếu niên rời ghế nhà trường với những kiến thức được trang bị chỉ đủ để thích hợp với những công việc đã, đang và sẽ nhanh chóng biến mất khỏi nền kinh tế Mỹ. Trong khi đó, giới trẻ ở Trung Quốc và Ấn Độ đang cạnh tranh với sinh viên Mỹ trong nhiều ngành nghề được ưa chuộng nhất trên thế giới.

Chuyên gia giáo dục Tony Wagner đã tiến hành hàng chục cuộc phỏng vấn với các nhà lãnh đạo kinh doanh và quan sát hàng trăm lớp học ở một số trường công lập được đánh giá cao nhất của quốc gia. Ông phát hiện ra khoảng cách sâu sắc giữa những gì nhà tuyển dụng đang tìm kiếm ở những người trẻ ngày hôm nay (kỹ năng tư duy phê phán, sáng tạo và giao tiếp hiệu quả) và những gì trường học đang cung cấp cho học sinh (môi trường học tập thụ động và kế hoạch bài học tẻ nhạt, chủ yếu tập trung vào việc chuẩn bị cho các kỳ thi và học theo kiểu ghi nhớ).

Từ các quan sát và ghi nhận đó, Tony Wagner phân tích, đưa ra đường hướng để mọi người Mỹ có thể làm để cải tổ hệ thống giáo dục. Ông chỉ ra những ví dụ cho thấy các trường khác nhau rất nhiều trong việc dạy các học sinh những kỹ năng mới. Hơn nữa, qua những cuộc phỏng vấn với các sinh viên tốt nghiệp đại học và những người làm việc với họ, Wagner khám phá ra cách thức để các giáo viên, phụ huynh và người lao động có thể thúc đầy thế hệ “net” trở nên ưu tú.

Là bản tuyên ngôn về giáo dục cho thế kỷ 21, Cách biệt toàn cầu về thành quả giáo dục khiêu khích và đầy cảm hứng. Nó hữu ích cho các bậc phụ huynh, các nhà giáo dục, nhà lãnh đạo doanh nghiệp, những người làm chính sách và bất kỳ ai quan tâm tới việc quan sát giới trẻ thành công với vai trò là người lao động và công dân trong xã hội.

Đằng sau thái độ, hành vi của mỗi chúng ta là cả một “bản đồ thế giới” (map of the world) – chứa đựng những thói quen, niềm tin, giá trị, ký ức,… – định hình nên suy nghĩ, hành động, cách ta nhìn nhận về bản thân, về mọi người và về thế giới xung quanh.

Liệu pháp NLP (Neuro Linguistic Programming – Lập trình Ngôn Ngữ Tư duy) giúp thay đổi tận gốc hành vi, tức là thay đổi kiểu suy nghĩ dẫn đến hành vi của mỗi người. Không giống như các phương pháp truyền thống khác, chỉ đơn thuần bảo ta cần phải làm gì, NLP hướng dẫn ta cách làm để đạt được mục tiêu đề ra, để trở thành mẫu người mà mình mong muốn.

NLP cũng chính là bí quyết làm nên danh tiếng của Anthony Robbins (một trong những diễn giả hàng đầu thế giới hiện nay), “Nữ hoàng Truyền hình” Oprah Winfrey, cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton và nhiều nhân vật tên tuổi khác. Hiện tại, NLP được ứng dụng rất rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như: quản lý, huấn luyện, bán hàng, tâm lý học, thể thao, y tế, thương thuyết, diễn thuyết, nuôi dạy con cái và nhiều lĩnh vực khác.